tass.ru sayti fotosurati
AQSH Davlat departamenti Turkmanistonni «odam savdosi»ning har qanday shakli, xususan, majburiy mehnatni qo‘llab-quvvatlovchi davlatlar ro‘yxatidan chiqardi. Ushbu mavzu bo‘yicha yangilangan hisobot AQSH departamenti saytida e’lon qilindi.
Hujjatda tushuntirilishicha, Qo‘shma Shtatlar odam savdosining ikkita asosiy shaklini tan oladi: jinsiy ekspluatatsiya va majburiy mehnat uchun odam savdosi.
Tahlilchilar turli mamlakatlardagi vaziyatni o‘rganib, ularni bir necha toifalarga ajratadilar. Misol uchun, hukumatlari odam savdosiga qarshi kurash standartlariga rioya qiladigan mamlakatlar ro‘yxati mavjud, boshqasida hukumatlari bunday salbiy hodisalarni yo‘q qilishga harakat qilayotgan mamlakatlar sanab o‘tilgan va hokazo.
Davlat departamenti, shuningdek, qishloq yoki o‘rmon xo‘jaligida majburiy mehnat, lagerlarda jinsiy qullik yoki bolalarni askarlikka yollash siyosati yoki usullarini qo‘llaydigan mamlakatlarning alohida ro‘yxatini tuzadi.
O‘tgan yilgi hisobotda Turkmaniston ham shu toifaga kiritilgan edi. Endi u maxsus monitoring talab qilinadigan davlatlar ro‘yxatiga ko‘chirildi. Eslatib o‘tamiz, tegishli ro‘yxatga Markaziy Osiyoning yana bir davlati – Qirg‘iziston ham kiritilgan. Mintaqadagi qolgan postsovet respublikalari ikkinchi darajali guruhga joylashtirilgan. Ya’ni, bu yerda hukumatlar odam savdosiga qarshi kurash qoidalariga to‘liq rioya qilmayotgani, biroq vaziyatni to‘g‘irlash uchun harakat qilayotgani ta’kidlanadi.
Eslatib o‘tamiz, AQSH rasmiylariga ko‘ra, «eng yomon» ro‘yxatdagi davlatlar soni o‘zgarishsiz qolmoqda —ular o‘n uchta. Biroq, bitta o‘zgarish qayd etilgan: Turkmaniston o‘rniga Kambodja kiritilgan. «Bashar Asad rejimi» yorlig‘i ostida ro‘yxatga olingan Afg‘oniston, Belarus, Xitoy, Shimoliy Koreya, Eron, Rossiya, Eritreya, Sudan, Janubiy Sudan, Kuba, Myanma va Suriya «barqaror» deb baholangan.
Misol tariqasida Xitoyning Shinjondagi xavfsizlik kuchlari uyg‘urlar, qozoqlar, qirg‘izlar va boshqa etnik va diniy ozchilik vakillariga nisbatan turli zulmlarni o‘tkazayotgani haqida ma’lumotlar keltiriladi. Ular mehnatga majburlanadi, maxsus lagerlarga joylashtiriladi va hokazo.
2025 yilgi hisobotda O‘zbekiston odam savdosiga aloqador davlat amaldorlariga nisbatan jazo choralari kuchaytirilgan davlat sifatida alohida tilga olinadi. Jurnalistlarning eslatishicha, 2022 yili bolalar uyi direktori va muassasa aholisini jinsiy ekspluatatsiya qilishda ayblangan ikki amaldor qamoq jazosiga hukm qilingan. Biroq, jinoyatchilar Jinoyat kodeksida nazarda tutilganidan ko‘ra yengilroq jazoga tortilgan, deya qo‘shimcha qiladi AQSH Davlat departamenti tahlilchilari.
